در مطلب پیش پورتال را به طور کامل تعریف کردیم و اشاره ای داشتیم به انواع پورتال . در این مطلب با تعریف پورتال سازمانی اغلب آشنا می شویم وتقسیم بندی گونه ها پورتال ها از عقیده محتوا، کاربرد و گونه تعامل با کاربر را شرح می دهیم.

سازمان ها از گروه های کاربری متفاوتی تشکیل شده اند، مانند مشتریان، کارمندان و شریک های تجاری. تمام این گروه های کاربری علاقه مند به استفاده از خدمات و اطلاعات سازمان خویش هستند. این درحالی ست که هر کدام از این احزاب نیازهای ویژه و دسترسی های متفاوت دارند. گذرگاه حل پاسخگویی به این تنوع گونه ها پورتال می باشند که حائز کمینه امکانات زیر هستند:

برقراری پیوستگی با پایگاه داده های سازمانی
گردش پیشه سازمانی (workflow)
فرم های ورودی برای گرفتن اطلاعات
امکانات گزارش گیری از فرم ها و گردش کارها
امنیت بالا و نفوذ ناپذیری
قابلیت های اخذ خروجی (export) در فرمت های رایج از اطلاعات و فرم ها
قابلیت های یک پرتال چیره دست محدود به موارد بالا نمی باشد و خیلی امکانات دیگر مانند سامانه های یکپارچه سازی، توسعه فرایند و ویژگی ها و امکانات شخصی سازی نیز می باشد. برای اطلاعات بیشتر می توانید به فهرست امکانات پورتال نظم پروا کنید. تقسیم بندی پرتال ها گوناگون بوده و در پیوسته چند مثال ذکر شده است.

پورتال ها می توانند بر حسب محتوا تقسیم بندی شوند. هدف از درونمایه این است که چه سرویس ها و اطلاعاتی توسط پرتال ارائه می شود. که شامل موارد زیر است.

پورتال های اطلاعاتی (information portal):

پورتال هایی که جمع کننده اطلاعات و دیتا های استاتیک از منابع مختلف هستند و آنها را به کاربران ارائه می دهند.

پورتال های کاربردی (Application Portal):

پورتال های سرویس محور که معمولا برای کسان مبتدی هم قابل کاربرد می باشند. این پرتال ها برحسب اینکه چه گونه مخاطبی دارند به چند بخش کلی دسته می شوند:

پورتال افقی ( Horizontal Portal-Hortal ):

پرتال هایی تحت وب که متمرکز بر روی موضوعات و علاقه مندی های مفصل ای هستند. تمرکز این پرتال ها روی مخاطبان کلی بوده و سرویس هایی را برای عوام عرضه می کنند. پرتال های ستانی به مثابه نقطه ورودی به فضای وب بوده و محتوای تولیدی آنها برحسب علاقه مندی می باشد. این پورتال ها کاربران را به راه معینی به هدف کسب اطلاعات و منابع هدایت می کنند. مثلا پرتالی که در آن کاربران کالاهای مختلف را خرید و فروش می کنند یا پورتال های yahoo.com و msn.com که سابقا مخاطبان زیادی داشتند.

پورتال عمودی (Vertical Portal- Vortal):

یک پورتال عمودی بر روی موضوعات و سرویسهای خاص تمرکز دارد و بیننده آن دسته جمعی ویژه می‌‌‌باشد. پرتال های عمودی آماده کننده اطلاعات، ابزار، سرویس جستجو، گزارش پیشه و آمار در یک گستره خاص می باشند. از آنجایی که دنیای وب تبدیل به یک افزار مفید برای کسب و کارها شده است، امکانات و سرویس های متعددی برای راه اندازی پرتال های عمودی وجود دارد.

در این مورد سازه اطلاعات سامان راهکارهایی گزیده تر در دامنه پورتال سازمانی برای گروه های مختلف دارد.

پورتال های بازرگانی یا Commerce Portals:

کسب و کارهای الکترونیکی Business to Business و Business to Costumer را حمایت می کند.

پورتال های سازمانی یا Enterprise Portals:

پرتال های سازمانی برای استفاده اعضای یک اینترانت و یا شبکه یک سازمان طراحی شده و گسترش یافته اند. امروزه رمز خلاقیت کارمندان یک سازمان در دسترسی نامحدود آن ها به اطلاعات و منابع مختلف می باشد. اکثر پرتال های سازمانیِ پیاده سازی شده، بر جاسازی اطلاعات بر اساس یک رویکرد منظم برای کارمندان تمرکز کرده اند. تهیه اطلاعات همراه با سیستم مدیریت اسناد، دسترسی به برنامه ها، واحدهای آموزشی آنلاین و ارتباطات در فرم ایمیل، مسیج و ملاقات های اینترنتی به اتفاق است.

مطلب مرتبط: تاریخچه ظهور پورتال سازمانی

پورتال های علمی یا Knowledge Portals:

این پرتال ها نشانه بخشی فرهنگ را با دسترسی آسان به اطلاعاتی که ضروری و یا مفید هستند سرعت می بخشند. پورتال های دانش نه تنها پورتال اینترانت هستند، بلکه اولین پرتالی هستند که قابلیت های اضافی همانند خدمات همکاری، خدمات کشف اطلاعات پیچیده و نقشه ادب را ارائه می دهند.

پورتال های شرکتی یا Corporate Portals:

پورتال شرکتی دسترسی شخصی به طیف پسندیده اطلاعاتی درباره یک کمپانی ویژه را فراهم می کند. پورتال شرکتی یکی از فن آوری های جدید اینترنت است. سابقا برای بهره مندی کارکنان شرکت، پورتال اینترانت به هستی آمده بود و بعدا این مجموعه از فن آوری ها برای کمک و فراهم آوردن دسترسی به شرکای تجاری کمپانی (تامین کنندگان، مشتریان) نیز توسعه یافت.

در مقابل پورتال های عمومی وب، پورتال شرکت ها به برپایی یک محل پیشه مجازی برای مدیران، کارکنان، تامین کنندگان، مشتریان و ارائه دهندگان خدمات ثالث منظور گذاری شده اند. به جای ارائه دسترسی به کالاهای مصرفی، خدمات و اطلاعات، پورتال های شرکتی طراحی شده اند الی هر فرد با استفاده از آنها به تمام اطلاعات، برنامه های کاربردی کسب و کار و خدمات مورد نیاز برای انجام کارهای خود دسترسی پیدا کند.

وب سایت عمومی شرکت خود به طور خودکار یک پورتال شرکتی نیست. در صورتی این دو می تواند یگانه باشد که وب سایت شخصی سازی و قابلیت های ناوبری را فراهم کند، همانطور که بسیاری از کمپانی ها آغاز به اتمام آن کرده اند.

Market Space Portals:

این پرتال ها برای حمایت از کمپانی های Business to Business و Business to Customer به هدف حمایت نرم انگیزه ها برای داد و ستدها الکترونیکی و توانایی برای پیدا کردن و دسترسی به اطلاعات غنی در مورد محصولات در فروش، توانایی کمپانی در بحث با فروشندگان دیگر و یا خریداران به هستی آمده اند.

روش دیگری برای بخش بندی پرتال ها وجود دارد که آن براساس چگونی پاسخگویی به نیازهای کاربران است، در این حالت پورتال های را می نا به گروه های پایین دسته بندی کرد:

Business to Costumer Portal - پورتال های B2C

این پرتال ها با سیستم های CRM پیوسته بوده و دسترسی سر راست مصرف کننده را به مجموعه وسیعی از اطلاعات و خدمات فراهم می کند. به طور مثال:

راهنمای استفاده از محصولات
وضعیت سفارش مشتری در خرید های خود
امکانات ارتباطی کاربر با تقسیم حمایت مشتریان
مانند هر پورتال دیگر، این پرتال ها نیز باید به گونه ای طراحی شوند که نیازهای مشتریان را پاسخگو باشند.

Business to Business Portal - پرتال های B2B

این مدل پرتال ها در دودمان مدیریت منابع شکل می یابد. در این نوع پورتال اطلاعات لازم برای تولید کنندگان، تعبيه کنندگان، نمایندگی ها و در ضمن توزیع کنندگان، به نوع ای مناسب و تقسیم بندی شده جمع آوری و در گزین کردن آنان قرار می گیرد. به عنوان نمونه در مثال عمومی پورتال B2B، یک شریک بازرگانی به بخشهایی از اطلاعات و امکانات مشابه سفارش خرید و صدور فاکتور دسترسی خواهد داشت و ازامکانات این بخش ها استفاده می کند. به هم پیوستن برنامه های کاربردی یکی از پیش نیازهای لازم برای یکپارچه سازی پیرامون های بازرگانی در بستری واحد و برپایی محیط مجازی لازم برای کسب و کار است. محیطی که در آن امکانات ذیل محیا می شود:

تهیه کالا یا خدمات
صدور چهره حساب خرید و فروش
دسترسی به اطلاعات تولید
و دیگر امکانات مرتبط با نیازها

Business to Emploee Portal - پرتال های B2E

این پرتال ها اغلب با عنوان پرتال های اینترانتی شناخته شده و معمولا به منظور زیر برپایی می شوند:

تجمیع
انتشار
به اشتراک گذاری اطلاعات
خدمات به پرسنل یک سازمان
B2E ها به دو تقسیم اصلی بخش می شوند:

۱. پرتال های کارکنان که امکان دسترسی به درونمایه به هم پیوسته ای مشابه اخبار شرکت، اطلاعات دشوار افزاری و نرم افزاری، موتور جستجوی سازمانی، منابع فنی و گزارشات را در اختیار می گذارد.

اطلاعات این گونه پورتال معمولا در دسترس کل کارکنان سازمان قرار می گیرد. این پرتال کارکنان و شاغلین یک سازمان را توانا می کند تا از راه گپ و گروههای تبادل نظر با یکدیگر در تماس بوده وهمکاری کنند. عموما، این پورتال ها امکاناتی نظیر ثبت نام در یک کلاس و ... را نیز در کمر بستن کاربر خویش قرار می دهند. به علاوه کاربران این پورتال معمولا می توانند اطلاعات شخصی خود مشابه اسم و کلمه عبور را تغییر دهند.

۲. Knowledge worker portal که با یک یا گردآور اهداف مشخص مثلا فروش یک فرآورده برپایی می گردد. این پرتال ها مجموعه ای از محتویات را به منظور پشتیبانی از فرآیند یا فرآیندهای مشخصی در کمر بستن می گذارند. برای مثال یک برنامه تکنسین اتوماتیک ممکن است نیازمند منابعی از برنامه های کاربردی دیگر مثلا برنامه های تعمیر و نگهداری باشد لغایت بتواند اطلاعات لازم در زمینه تاریخچه بازبینی و تعمیر، زمان بندی تجهیز و یا قطعات و ابزارها باره دربایستن برای تعمیر آن را کسب کند.

روشی سایر برای تقسیم بندی پورتال ها، طبقه بندی آن ها به ۲ نوع پورتال های تجاری (Commercial Portal) و پورتال های سازمانی (Enterprise Portal) است:

پورتال های سازمانی

۱. EIP یا Enterprise Information Portals

این پورتال که برای استفاده کارمندان و به قصد درمان روند دسترسی افراد به اطلاعات، به اشتراک گذاشتن اطلاعات مختلف و پیشه بر روی اطلاعات طراحی می گردد. با استفاده از EIP می توان فرآیند ها و کنترل روند اجرای فرآیندهای سازمان، مخزن اطلاعات (Data Warehouse)، برنامه های کاربردی در سطح سازمان را یکپارچه کرد .

EIP امکان دسترسی کارمندان به گونه ها سایر پورتال نظیر e-business Portal و پورتال های شخصی را فراهم می آورد . به چهره خلاصه میتوان گفت که EIP ، برنامه ای است که شرکت ها را قادر می سازد تا به کاربران پروانه دهند لغایت به اطلاعات تو سازمانی آنها دسترسی داشته باشند، آنها را شخصی کنند و در منتهی بر حسب اطلاعات موجود تصمیم واقعیت بگیرند.

انوع این مدل پورتال عبارتند از :

۱.۱ Business intelligence portals

Business intelligence دربرگیرنده برنامه هایی است که برای جمع آوری، اندوخته سازی، تحلیل و دسترسی به اطلاعات بکار می روند و به کاربران این اطلاعات اجازه می دهد که بر حسب این اطلاعات بهترین تصمیم گیری را انجام دهند. وانگهی این گونه پورتال، از انواع پورتال های سازمانی است که به کاربران امکان می دهد الی به پورتال دسترسی داشته و گزارش هایی را وارد بانک اطلاعاتی سازمان نمایند. این اطلاعات - که کاملا به روز هستند - در تصمیم گیری های کاربرد کنندگان کارایی زیادی دارند .IBM و Oracle از ارائه دهندگان این نوع پورتال هستند.

۱.۲ Business area (Intranet) portals

پورتال هایی که تنها عملکردهای ویژه درون سازمانی را دربرگیرنده می شوند . Authoria وPeopleSoft در مقوله مدیریت منابع انسانی، SAP Portal و Oracle در گویه ERP ، Siebel در مقوله بازاریابی و فروش از ارائه دهندگان این نوع پورتال هستند. این نوع پورتال به کارمندان کمک می کند که به اطلاعات ذخیره شده در سازمان دسترسی داشته باشند و از آن برای قصد تعیین شده استفاده کنند.

۱.۳ Role portals

این نوع پورتال سه نوع مدل بازرگانی (Business Model) را پشتیبانی می کند. بدین چهره که برای هریک از انواع B2E ، B2C و B2B خدماتی ارائه می دهد .

این پورتال در محدوده B2E ، به کارمندان فرمان می دهد الی به اطلاعات باره عقیده خود دسترسی داشته باشند. خروجی این گونه پورتال قابل شخصی سازی است. در محدوده B2C به کمپانی اجازه می دهد که با مشتریانش وابستگی برپا کند. در این محدوده خدماتی همانند سفارش دهی ، صدور صورتحساب ، حمایت و دنبال سپریدن فرایند به صورت الکترونیکی را فراهم می کند. در محدوده B2B این نوع پورتال به کمپانی اجازه می دهد که روش انتقال اطلاعات، کار و جنبش های بازرگانی و فرایندهای بین خویش و فرآوری کنندگان، شرکت های همکار و توزیع کنندگان خویش را کنترل نماید .

۲. e-Business (Extranet) Portals

این گونه پورتال دارای سه پایین گردآور است:

۲.۱ Extended enterprise portals

این مدل پورتال ها در محدوده B2B به کمپانی های همکار و فرآوری کننده پروانه می دهند که به Exteranet کمپانی دیگری دسترسی داشته باشند. در این حالت خدماتی همانند سفارش کالایا مطرح کردن درخواست مناقصه مورد بهره‌گیری پیمان می گیرد. در محدوده B2C این گونه پورتال به مشتریان دستور می دهد که به Extranet شرکت دسترسی داشته باشند و خدماتی همانند سفارش کالا، صدور صورتحساب و خدمات مشتری دریافت نمایند.

۲.۲ e-Marketplace portals

این گونه پورتال به کاربران اجازه می دهند که کالاهای خویش را برای خرید و یا فروش بر روی پورتال قرار دهند. این گونه پورتال بستگی بیین خریدار و فروشنده را استوار کرده و با ارائه تازه ها و اطلاعات مرتبط با موضوعی که در آن گویه تکاپو می کند به کاربران سایت کمک می کند لغایت تصمیم گیری راستی داشته باشند.

۲.۳ ASP portals

این نوع پورتال، در محدوده B2B بوده و به کاربران خود پروانه می دهد تا خدمات و کالاهای موجود را اجاره نمایند . مثال های این گونه پورتال عبارتند از:

Portera’s ServicePort
Salesforce.com
SAP’s MySAP.com
Oracle’s oraclesmallbusiness.com

۳. Personal (WAP) portals

۳.‍۱ Pervasive portals or mobility portals

این نوع پورتال که در تلفن های همراه، PDA، ومحصولاتی از این دست وجود دارد ، به عنوان یک سرویس مهم برای کارمندان و مشتریان مطرح میشود . زیرا که این دو گروه با استفاده از این گونه پورتال می توانند اطلاعات لازم جهت خدمات دهی، کالا، قیمت، تخفیف، وضعیت پرداخت ها و وضعیت حمل و نقل کالا را کنترل نمایند.

۴. Public or Mega (Internet) portals

سازمانهایی که در این گروه پیمان می گیرند ، بر روی جذب شمار زیاد بیننده آنلاین کار می کنند. این نوع پورتال دربرگیرنده دو پایین گروه می گردد:

۴.۱ پورتالهای بازرگانی (پورتالهای شخصی)

پورتالهایی که اطلاعات را به صورت عمومی در پسندیدن افراد پیمان می دهند . این پورتالها بیشتر حائز سرویس های مجانی بوده و خرج های خویش را از طریق تبلیغات توسط می آورند . مخاطب این پورتال عام مردم هستند که برای پیوستگی با دیگران و در ضمن بهرمندی از اطلاعات اینترنت از پورتال کاربرد می کنند . نکته جالب در مورد این نوع پورتال این است که اغلب موتور های جستجوی باستانی با افزودن سرویسهایی در گروه پورتالهای بازرگانی قرار می گیرند .

اطلاعاتی که بیشتر در این گونه پورتال ارائه می شود دربرگیرنده بها سهام ، گزارش هواشناسی ، تازه ها ، لیست برنامه های تلویزیونی می باشد.برنامه هایی که در گزین کردن کاربران این سیستمها پیمان می گیرد شامل تقویم ، بازی های آنلاین ، دایرکتوری های آدرس و تلفن کسان و برنامه ریز الکترونیک برای یادداشت کارهای یومیه و تنظیم ملاقات می باشد .

عناوینی که در این طور پورتال ارائه می شوند ، بیشتر شامل مطالبی است که عام ملت به آن علاقه مندند: نظیر ورزش ، سرگرمی ، داد و ستد، علوم و آموزش

امکانات شخصی سازی در این نوع پورتال دربرگیرنده ، اطلاعات و ظاهر سایت می باشد . نکته ای که در باره این نوع پورتال مهم است این است که تمامی افراد به اطلاعات بیان شده دسترسی دارند، حتی اگر به سیستم وارد نشده باشند. پورتالهایی نظیر Yahoo ، MSN و AOL در این گروه پیمان می گیرند. تعداد این گونه پورتال در حال تفریق است.

۴.۲ Industrial portals, vertical portals or vortals

تعداد این نوع پورتال به سرعت در حال افزایش است . این گونه پورتال بر روی مخاطبین با علایق خاص همانند کامپیوتر، خرده فروشی ، خدمات بانکی و بیمه تمرکز دارد.مثال این نوع پورتال ivillage.com برای خانواده ها می باشد.